Jan Weyssenhoff
Z Historia Wisły
| |||
| | |||
| kraj |  Polska
| ||
| pseudonim | Ikar | ||
| urodzony | 27 listopada 1889 w Warszawie | ||
| zmarł | 11 sierpnia 1972 w Krakowie | ||
| miejsce pochówku | Cmentarz Rakowicki | ||
| wzost/waga | 169/73 | ||
| pozycja | prawy i środkowy pomocnik, prawy obrońca | ||
| | |||
|---|---|---|---|
| Sezon | Drużyna | Mecze | Gole |
| 1906-1907 | „Jenkner” Kraków (Czerwoni) | ||
| 1907-1920 | Wisła Kraków | ||
| 1910/1913-1914 | Cracovia | ||
| 1921 | Lauda Kraków | ||
| 1922 | Strzelec Wilno | 5 | 0 |
| 1923-1924 | Lauda Wilno | 5 | 0 |
| 1924-1925 | Wilja Wilno | ||
| W rubryce Mecze/Gole najpierw podana jest statystyka z meczów ligowych, a w nawiasie ze wszystkich meczów oficjalnych. | |||
Jan Weyssenhoff - ur. 27 listopada 1889 w Warszawie (21 czerwca 1890 wg. spisu ludności z 1910 r.), zm. 11 sierpnia 1972 w Krakowie, piłkarz i działacz sportowy, jeden z prekursorów polskiej piłki nożnej. Fizyk, profesor Uniwersytetu Wileńskiego, Jagiellońskiego i Politechniki Lwowskiej.
Ojcem Jana był znany literat, powieściopisarz, poeta i krytyk, Józef Weyssenhoff. Jan maturę zdał w II Szkole Realnej w Krakowie i właśnie w latach uczniowskich zaangażował się w piłkę nożną. Był zawodnikiem drużyny Czerwonych (tzw. klub Jenknera), a od 1907 roku Wisły (w wyniku fuzji Czerwonych i Wisły). Udokumentowany jest jego wstęp między innymi w pierwszych derbach Krakowa w 1908 roku oraz w Igrzyskach Polskich w 1911 roku. W barwach Wisły występował z przerwami do 1920 roku. Wystąpił również w pojedynczych meczach w barwach Cracovii (przykładowo w 1910 przeciwko Sparcie Praga z wynikiem 1:15).
Oprócz piłki nożnej interesował się także tenisem (w 1909 roku w wrześniowym turnieju tenisowym organizowanym przez sekcję sportową Krajowego Związku Turystycznego wystąpił w imieniu Wisły, Weyssenhoff w owym czasie stanowił de facto jednoosobową sekcję tenisową Wisły) oraz lekką atletyką (przykładowo w czerwcu 1908 roku wygrał w konkurencji skoku w dal na zawodach między Wisłą i rezerwą Pogoni Lwów). Według dostępnych źródeł uprawiał również sporty zimowe, jak hokej i narciarstwo.
Jan Weyssenhoff szybko zaangażował się w działalność około piłkarską - pozostając czynnym zawodnikiem został członkiem zarządu Wisły w 1910 roku, do 1911 roku odpowiadał za dział propagandy klubu (tj. promocji, marketingu). Bardzo szybko zaczął również pełnić rolę sędziego piłkarskiego (prowadził między innymi mecz Wisły z Olympią Praga w kwietniu 1911). W 1911 roku został sekretarzem Związku Futbolistów Polskich (pierwszego polskiego związku piłkarskiego, w pełni niezależnego od zaborców, powołanego z inicjatywy Wisły). Po I Wojnie Światowej ponownie wchodził w skład zarządu Wisły (w 1919 roku pełnił funkcję I wiceprezesa), był również działaczem PZPN (jednym z jego twórców, pierwszym w historii sekretarzem Związku, w 1921 roku opiekował się drużyną narodową w Budapeszcie przy okazji pierwszego w historii meczu Reprezentacji).
W 1922 roku Weyssenhoff wyjechał do Wilna w związku ze swoja karierą naukową (po uzyskaniu habilitacji objął stanowisko profesora nadzwyczajnego fizyki teoretycznej Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie). W mieście nad Wilią również zaangażował się w działalność sportową, grywał w barwach Strzelca, Laudy i Wiliji. Co ciekawe, z tym pierwszym zespołem jako Mistrzem okręgu wileńskiego przyjechał w lipcu 1922 do Krakowa i wystąpił przeciwko Wiśle. Prasa odnotowała, że na tle kolegów z zespołu wyróżniał się bardzo dobrą techniką.
Niezwykle ważne dla rozwoju polskiej piłki nożnej było napisanie przez Weyssenhoffa pierwszego w naszym kraju podręcznika do gry w futbol. Książka "Sztuka gry w piłkę nożną" została wydana w 1926 roku (Zobacz w bibliotece online).
Spis treści |
Podstawowe informacje do biogramu
Podstawowe informacje do biogramu:
- 1906 współzałożyciel "Czerwonych".
- W 1907: matura odzn., uczeń klasy VII B C.K. II Szkoły Realnej w Krakowie.
- Z przerwami grywał jako piłkarz w barwach Wisły do 1920 roku.
- Zapalony tenisista ziemny. W 1909 roku w wrześniowym turnieju tenisowym organizowanym przez sekcję sportową Krajowego Związku Turystycznego wystąpił w imieniu Wisły, przegrywając zresztą swój pierwszy pojedynek.
- W 1910 roku, w czasie studiów, mieszkał przy ulicy Garncarskiej 6 (wspólnie z Franciszkiem Pustelnikiem)
- Sekretarz powstałego z inicjatywy Wisły w 1911 roku Związku Futbolistów Polskich.
- Założyciel klubu "Lauda" Kraków.
- Będąc czynnym zawodnikiem sędziował również spotkania piłkarskie.
- Jako przedstawiciel Wydziału Gier PZPN pojechał z reprezentacją Polski na pierwszy w historii mecz do stolicy Węgier (na własny koszt).
- Po wyjeździe do Wilna działacz i zawodnik miejscowej Wilji.
- 1923 - 20-21 kwietnia - Jan Weyssenhoff reprezentuje PZPN na kongresie FIFA.
- We władzach TS Wisła w 1910-11, 1919-21 i 1936-37 roku.
- Brał udział w reaktywacji PZPN w 1945 roku.
- Honorowy członek TS Wisła.
- Zarówno przed jak i po II wojnie światowej w Radzie Seniorów Wisły.
- Wykształcenie i osiągnięcia naukowe: student Wydziału Filozoficznego UJ; doktor filozofii w zakresie fizyki uniwersytetu w Zurychu (1916 r.); asystent na UJ (1919-21), profesor nadzwyczajny na Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie; od 1936 roku profesor zwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kariera naukowa
za pl.wikipedia.org
Od 1907 r. słuchacz nadzwyczajny matematyki i fizyki na Uniwersytet Jagielloński. W czasie studiów złożył egzamin dojrzałości w zakresie ówczesnego gimnazjum, przez co uzyskał pełne prawa studenckie. Słuchał wykładów matematyki prowadzonych przez profesorów Stanisława Zarembę i Kazimierza Żorawskiego oraz wykładów fizyki profesorów Augusta Witkowskiego i Władysława Natansona. W 1911 r. rozpoczął pracę naukową w dziedzinie fizyki doświadczalnej pod kierunkiem profesora Witkowskiego i docenta Konstantego Zakrzewskiego, interesując się zjawiskiem Halla w cienkich warstwach selenu. Po śmierci profesora Witkowskiego rozpoczął przewód doktorski w zakresie przewodnictwa cieplnego wody (fizyka doświadczalna).
Pracę naukową przerwał Weyssenhoffowi wybuch I wojny światowej, który zastał go w Szwajcarii. Tam kontynuował studia na uniwersytecie w Zurychu. W 1916 r. otrzymał stopień doktora na podstawie pracy teoretycznej pt. "Zastosowania teorii kwantów do obracających się tworów i teoria paramagnetyzmu". Po uzyskaniu stopnia doktora pracował do 1919 r. w Zurychu jako fizyk doświadczalny, najpierw w uniwersytecie w charakterze zastępcy asystenta u profesora Edgara Meyera, a następnie jako asystent profesora Augusta Piccarda i docenta Johanna Brentano w Eidgenossische Technische Hochschule (ETHZ) w Zurychu. W tym czasie Weyssenhoff wykonał pod kierunkiem profesora Meyera jedyną swą pracę doświadczalną na temat odbicia molekuł rtęci od złota w niskich temperaturach. W Zurychu Weyssenhoff zetknął się też dwukrotnie z Albertem Einsteinem. Pracując jako fizyk doświadczalny w Zurychu, Weyssenhoff zajmował się również czynnie fizyką teoretyczną.
Jesienią 1919 r. Weyssenhoff wrócił do kraju i objął obowiązki asystenta fizyki doświadczalnej przy Zakładzie Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego u profesora Konstantego Zakrzewskiego. Badał wówczas zakres stosowalności prawa Stokesa. Za pracę z tej dziedziny otrzymał habilitację w zakresie fizyki teoretycznej i doświadczalnej (1921). W latach 1922-1935 zajmował stanowisko profesora nadzwyczajnego fizyki teoretycznej Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W sierpniu 1935 r. Weyssenhoff objął stanowisko profesora na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie początkowo kontynuował rozpoczęte w Wilnie badania nad podstawami teorii względności. W 1937 r. przystąpił również do pracy nad własnościami relatywistycznych cząstek spinowych. Jako przewodniczący Oddziału Krakowskiego Polskiego Towarzystwa Fizycznego zorganizował pierwsze ogólnopolskie konwersatorium fizyki teoretycznej (20-22 marca 1939 r.).
W czasie II wojny światowej Weyssenhoff znalazł się jesienią 1939 r. we Lwowie i tam w latach 1939-1941 wykładał fizykę doświadczalną na Politechnice Lwowskiej oraz nadal zajmował się teorią relatywistycznej cząstki spinowej. Do Krakowa wrócił w lecie 1941 r. wraz z nim przybył młody warszawski fizyk teoretyk Antoni Raabe, z którym parę tygodni później Weyssenhoff zorganizował tajne seminarium dotyczące zagadnień relatywistycznej cząstki spinowej, a następnie prac badawczych w zakresie teorii fluidu spinowego i cząstki spinowej. Po aresztowaniu i śmierci Raabego w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu prace zostały przerwane, a ich wyniki ukazały się w 1946 r., najpierw w formie komunikatów jako listy do "Nature" i "Acta Physica Polonica". W czasie okupacji Weyssenhoff brał udział w tajnym nauczaniu uniwersyteckim, wykładając na kompletach fizykę doświadczalną, egzaminując z fizyki teoretycznej przedwojennych studentów kończących konspiracyjnie studia i biorąc udział w komisjach egzaminów magisterskich i doktorskich.
Po wyzwoleniu Krakowa w styczniu 1945 r. Weyssenhoff aktywnie uczestniczył w odnowieniu krakowskiego ośrodka akademickiego oraz odbudowie i rozbudowie krakowskiej fizyki. W 1945 r. wznowił wydawanie czasopisma "Acta Physica Polonica", którego redaktorem pozostał aż do śmierci. W latach 1960-1972 był również redaktorem "Postępów Fizyki". W 1947 r. zorganizował w Krakowie Międzynarodowy Zjazd Komisji Badań Promieni Kosmicznych pod patronatem Międzynarodowej Unii Fizyki Czystej i Stosowanej (International Union of Pure and Applied Physics - IUPAP), której był wiceprezesem. Konferencja zapoczątkowała trwający do dziś cykl wielkich międzynarodowych konferencji poświęconych promieniowaniu kosmicznemu (International Cosmic Ray Conference - ICRC), które odbywają się co dwa lata w różnych krajach. Od marca do września 1948 r. Weyssenhoff przebywał w kierowanym przez Wolfganga Pauliego Instytucie Fizyki Teoretycznej Politechniki Zuryskiej. Pracował tam wspólnie z dawnym swoim studentem Jerzym Rayskim i grupą teoretyków skupionych wokół Pauliego, badających renormalizację i regularyzację w kwantowej teorii pól. Po 1951 r. Weyssenhoff poświęcił się poszukiwaniu teorii, która umożliwiałaby uzgodnienie teorii względności z mechaniką kwantową.
źródło: pl.wikipedia.org
Wojenne losy
Jan Weyssenhoff – „w czasie okupacji brał udział w tajnym nauczaniu uniwersyteckim, wykładając na kompletach fizykę doświadczalną, egzaminując z fizyki teoretycznej przedwojennych studentów kończących konspiracyjnie studia i biorąc udział w komisjach egzaminów magisterskich i doktorskich”.
Weyssenhoff w prasie
22 lipca 1922. "Wisła - Strzelec (Wilno) 7:0 (4:0) Wisła bez Reymana I, Kowalskiego I i Śliwy odniosła bardzo łatwe zwycięstwo nad mistrzem okręgu wileńskiego. Strzelec jest drużyną b. sympatyczną, wykazuje wcale dobre zgranie i start do piłki, graczom jego brak jednak, z wyjątkiem Dr. Weyssenhoffa, umiejętności technicznej".
Zobacz też
- Sztuka gry w piłkę nożną - Dr Jan Weyssenhoff (pdf, 43,9 mb)
Kronika sportowa (lekkoatletyka)
1908
- Przy okazji pojedynku piłkarskiego z rezerwą Pogoni 14 czerwca rozegrano także zawody lekkoatletyczne zawodników obu klubów:
- w skoku w dal wygrał Jan Weyssenhoff 518 cm.
Galeria
 zdjęcie ze zbiorów Archiwum UJ) |
 Reprezentacja Polski przez swoim pierwszym meczem, 1921 rok. Weyssenhoff stoi 5 od lewej |
 Z rodziną w kondukcie pogrzebowym swojego ojca Józefa, 1932 rok |
 Wykład z fizyki na VII zjeździe fizyków polskich w Krakowie, 1934 rok |
Inne
 Sprawozdanie II Szkoły Realnej 1907 |
 1909 |
 1914 |
 1914 |
 1921 |
 1921 |
 1921 |
 1921 |
 |
 |
 |
 |
 |
 Z żałobnej karty |
 |
 |
 |
Przechodniu, powiedz Wiśle, tu leżym, jej syny...
 |  |
 |  |
 |
